Οι "Φορατζήδες" του 1936, και η οργισμένη "οχλοκρατία" που τους κυνηγά!

Ο στυγνός «φορατζής» ήταν μια από τις κοινωνικές μάστιγες του ελληνικού Μεσοπολέμου και προκαλούσε πολλά κρούσματα «οχλοκρατίας» (όπως λέει η κλίκα που αυτοδιαφημίζεται ως «πνευματικός κόσμος της χώρας»). Ένα από αυτά τα περιστατικά, τα οποία για διάφορους λόγους, δεν εξασφάλισαν κεντρική θέση στην ιστοριογραφία, ωστόσο από ειρωνεία της ιστορίας αποκτούν ξεχωριστή επικαιρότητα, διαδραματίστηκε στις 25 Μαρτίου του 1936, στο χωριό Πρόσβορο ή Δέλνο, στη Σαμαρίνα των Γρεβενών. Μας βοηθά να κατανοήσουμε πώς αντιδρούν οι άνθρωποι, όταν αισθάνονται απειλούμενοι στους θεμελιωδέστερους όρους της ύπαρξής τους από τον βαθύτατα ταξικό αυταρχισμό της εκτελεστικής εξουσίας και τη βαναυσότητα των κατασταλτικών της οργάνων:

Από τις αρχές της δεκαετίας του '30 η οξύτατη ανεπάρκεια στην αντιμετώπιση των αγροτικών προβλημάτων συνδυάζεται με τις επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης. Οι πτωτικές τιμές των αγροτικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές, η ανεπαρκής διάρθρωση των πιστώσεων και η ανυπαρξία βελτιωτικών επενδύσεων βυθίζουν τις αγροτικές κοινότητες στα χρέη και διευρύνουν την πείνα ως μόνιμο φαινόμενο των οικισμών της υπαίθρου.

Η υπεσχημένη αναστολή φορολογικών ενταλμάτων κατά αγροτών μένει ουσιαστικά στα χαρτιά. Στο ιδιωτικοποιημένο σύστημα εκτέλεσης φορολογικών ενταλμάτων και είσπραξης των φόρων υπέρ του Δημοσίου, υπό την άμεση απειλή της προσωποκράτησης, η απεχθής μορφή του "φορατζή" γίνεται συνώνυμο της αναλγησίας, της κτηνώδους εκμετάλλευσης και της προσβολής κάθε έννοιας αξιοπρέπειας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στις αρχές του 1936 ο φοροεισπράκτορας με τον χωροφύλακα καταζητούσαν έναν φτωχό μουσουλμάνο αγρότη του Διδυμοτείχου προς εκτέλεση φορολογικού εντάλματος μια μόλις μέρα μετά τη φοβερή πλημμύρα που είχε καταστρέψει σπίτια και καλλιέργειες. Τελικά τον ανακάλυψαν και τον συνέλαβαν στη στέγη του πλημμυρισμένου του σπιτιού!

Στο Πρόσβορο ή Δέλνο, όμως, τα πράγματα εξελίχτηκαν αλλιώς:

Όπως πληροφορούμαστε από τον Τύπο της εποχής (βλ. "Η Ακρόπολις", 26.3.1936, σ. 6, "Η Καθημερινή", 26.3.1936, σ. 6, "Ριζοσπάστης", 26.3.1936, σ. 4), ανήμερα της 25ης Μαρτίου εμφανίστηκαν οι "φορατζήδες", συνοδευόμενοι από αυτοκίνητα και δύναμη χωροφυλακής. Η απαίτηση για αθρόα εκτέλεση των φορολογικών ενταλμάτων σε ένα χωριό που έχει βουλιάξει στα χρέη επισύρει την αντίδραση των ανδρών, οι οποίοι συλλαμβάνονται αμέσως και, σε εφαρμογή της προσωποκράτησης, κλείνονται στον αστυνομικό σταθμό για να μεταφερθούν στα Γρεβενά.

Τότε αναλαμβάνουν δράση οι τριακόσιες γυναίκες του χωριού: Οπλισμένες με ρόπαλα, αξίνες και άλλα γεωργικά εργαλεία απαίτησαν να αφεθούν αμέσως ελεύθεροι οι συλληφθέντες σύζυγοι, γιοι, αδελφοί και γείτονές τους. Αφού συνεπλάκησαν με τους χωροφύλακες, κατέλαβαν τον αστυνομικό σταθμό και απελευθέρωσαν τους κρατούμενους.

Οι διωγμένοι χωροφύλακες επέστρεψαν αργότερα με ενισχύσεις από το γειτονικό Πολυνέρι και οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν. Διενεργήθηκαν αρκετές συλλήψεις, αλλά το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων συγκεντρώθηκε και ανασυντάχθηκε στις παρακείμενες δασωμένες πλαγιές. Η συμπλοκή με τη χωροφυλακή διήρκεσε επί αρκετές μέρες, ώσπου να επέλθει καταλλαγή.

«Οχλοκρατία» είναι πάντα οι πεινώντες και διψώντες δικαιοσύνη απέναντι στις κλίκες των συστημικών παλιάτσων και «όχλος» κάθε ταξική και κοινωνική διαμαρτυρία για να μην γίνουν οι άνθρωποι βορά στον εισπράκτορα κάθε μορφής «με ποσοστά», όπως ο «φορατζής» του Μεσοπολέμου.

Nikos Skoplakis

*** Tην ιδέα μου έδωσε ο Nasos Arimis, ο οποίος σε πολύ εύστοχη ανάρτησή του, με αφετηρία την στάση του ελεγκτή, εντοπίζει τι εισάγεται σε αυτή την οικονομική και κοινωνική συνθήκη ωμής ταξικότητας: «ο φοροεισπράκτορας του κράτους είναι ταυτόχρονα δικαστής και εκτελεστής, όπως τα παλιά (πολύ παλιά όμως) “καλά” χρόνια».

Σχετικό άρθρο: archive.avgi.gr
Πηγή : Άνεμος Αντίστασης